इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC)

इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC) म्हणजे करपात्र व्यक्तीने कोणत्याही वस्तू किंवा सेवांच्या खरेदीवर भरलेला किंवा व्यवसायासाठी वापरला जाणारा वस्तू आणि सेवा कर (GST).

साध्या भाषेत ITC म्हणजे खरेदीवर (PURCHASE) भरलेला GST.

GST चे कॅल्क्युलेशन करताना, करदाता ITC क्लेम करून GST कमी करू शकतो.

उदाहरणार्थ. Mr. A यांनी 10,000 रुपयांच्या वस्तू खरेदी केल्या आणि त्यावर 18% जीएसटी म्हणजेच RS. 1800 GST भरला. MR. A  त्या वस्तू ग्राहकांना रु. 12000+18% अशाप्रकारे ग्राहकांना विकतात म्हणजेच कस्टमर कडून RS. 2160/- GST घेतात

वरील उदाहरणामध्ये विक्रीवरील (Sale) जीएसटी म्हणजेच OUTPUT GST Rs. 2160/- आणि INPUT GST (ITC) Rs. 1800/-

तर GST चे कॅल्क्युलेशन खालील प्रमाणे होईल.

परंतु ITC क्लेम करण्यासाठी काही अटी आहेत ज्याशिवाय ITC अपात्र मानला जातो.

GST अंतर्गत इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC) चा दावा करण्यासाठी अटी:

CGST कायद्याच्या कलम 16 मध्ये GST नोंदणीकृत खरेदीदारांनी ITC चा दावा करण्यासाठी पूर्ण करण्याच्या अटी नमूद केल्या आहेत. या अटी खालीलप्रमाणे आहेत-

• जर खरेदी केलेल्या वस्तू किंवा सेवांचा वापर वैयक्तिक वापरासाठी (Personal Use) केला जात नसेल आणि बिजनेस साठी केला जात असेल तर अशा इनपुट टॅक्स क्रेडिट दाव्यांसाठी पात्र आहे.

• खरेदीदाराकडे असे Tax Invoice किंवा Debit Note किंवा खरेदीसाठी केलेल्या पेमेंट चा पुरावा देणारे डॉक्युमेंट्स असणे आवश्यक आहे.

• असे Tax Invoice किंवा Debit Note पुरवठादाराने (Supplier) फॉर्म GSTR-1 मध्ये दाखवणे गरजेचे आहे आणि असे Tax Invoice किंवा Debit Note खरेदीदाराच्या (Purchaser) GSTR-2B फॉर्ममध्ये दिसणे आवश्यक आहे.

• पुरवठादाराने त्याचा GSTR 3B भरला पाहिजे.

• खरेदीदाराला वस्तू आणि/किंवा सेवा चा Supply झाला पाहिजे.

• Capital Goods खरेदी केले असल्यास Depreciation दावा करताना भरलेला  GST पकडू नये अन्यथा ITC ला परवानगी दिली जाणार नाही.

• कोणत्याही आर्थिक वर्षाशी संबंधित Tax Invoice किंवा Debit Note चा ITC, GST कायद्यातील तरतुदीनुसार दिलेल्या मुदतीत केला पाहिजे. (पुढील वर्षीच्या ३० नोव्हेंबर पर्यंत,- म्हणजेच पुढील वर्षीचा ऑक्टोबर चा रिटर्न फाईल करताना) नोव्हेंबर चा रिटर्न डिसेंबर मध्ये म्हणजेच ३० नोव्हेंबर नंतर जातो हे लक्षात घेणे गरजेचे आहे.

GST अंतर्गत इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC) चा दावा करण्यासाठी वेळ मर्यादा

Tax Invoice किंवा Debit Note चा ITC चा दावा करण्याची वेळ मर्यादा खालील दोन तारखांमधील जी तारीख आधीची आहे ती असेल:

• पुढील आर्थिक वर्षातील 30 नोव्हेंबर.

• त्या आर्थिक वर्षाशी संबंधित GSTR-9 फॉर्ममध्ये वार्षिक रिटर्न भरण्याची तारीख. (३१ डिसेंबर)

GST मध्ये कोणत्या वस्तू किंवा सेवा वरील इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC) घेता येत नाही.

जीएसटी मध्ये अशा काही वस्तू आणि सर्व्हिसेस आहेत ज्यावरील ITC क्लेम करता येत नाही किंवा बंधनकारक आहे यालाच ब्लॉक क्रेडिट (Block Credit) असे म्हणतात.

• मोटार वाहने, ज्यांची आसन क्षमता १३ व्यक्तींपेक्षा कमी किंवा तितकीच आहे (ड्रायव्हरसह),

• माल वाहतूक संस्था, जहाजे आणि विमाने, काही प्रकरणे वगळता. खालील प्रकरणांमध्ये ITC ला परवानगी आहे:

• अशी मोटार वाहने आणि वाहने पुढे पुरविली जातात म्हणजे विकली जातात.
• प्रवासी आणि वस्तूंची वाहतूक.
• वाहन चालवणे, उड्डाण करणे आणि अशा वाहने किंवा वाहने नेव्हिगेट करण्याचे प्रशिक्षण देण्यासाठी वाहने वापरली जात असल्यास.

• क्रमांक १ मधील (वरील) मोटार वाहने, जहाजे किंवा विमानांशी संबंधित सामान्य विमा, सेवा, दुरुस्ती आणि देखभाल या सेवा.

• अन्न आणि पेये, बाहेरील खानपान, सौंदर्य उपचार, आरोग्य सेवा, कॉस्मेटिक आणि प्लास्टिक सर्जरी.

परंतु जर वस्तू आणि/किंवा सेवा समान श्रेणीच्या सेवा वितरीत करण्यासाठी किंवा संमिश्र पुरवठ्याचा भाग म्हणून घेतल्या गेल्यास, इनपुट टॅक्स क्रेडिट उपलब्ध होईल

उदाहरण: मिस्टर देव ग्राहकाला पुरवण्यासाठी कॉस्मेटिक क्रीम खरेदी करतात, अशा खरेदीवर ITC ला परवानगी दिली जाईल.

• क्लब, आरोग्य आणि फिटनेस सेंटरमधील मेंबरशीप.

• रेंटल कॅब, आरोग्य विमा आणि जीवन विमा (खालील प्रकरणामध्ये ITC क्लेम करण्यास परवानगी आहे):

• सरकारने कायद्यानुसार नियोक्त्यांना त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना ते प्रदान करणे बंधनकारक केले आहे. उदाहरणार्थ, रात्रीच्या शिफ्टमध्ये महिला कर्मचाऱ्यांसाठी अनिवार्य कॅब सेवा.
• • वस्तू आणि/किंवा सेवा समान श्रेणीच्या सेवा वितरीत करण्यासाठी घेतल्या जातात किंवा संमिश्र पुरवठ्याचा भाग म्हणून, इनपुट टॅक्स क्रेडिट उपलब्ध असेल.
• उदाहरणार्थ, श्री मनोज या ग्राहकाला पुरवठा करण्यासाठी श्री देव यांनी रेंटल कॅब ची सेवा घेतल्यास, खरेदीवर आयटीसीला परवानगी दिली जाईल.
• • मोटार वाहने, जहाजे किंवा विमाने भाड्याने देणे, भाड्याने देणे किंवा भाड्याने घेणे,  क्र. मधील प्रकरणे वगळता. १.

•  स्थावर मालमत्तेच्या (Immovable Property) बांधकामासाठी (प्लांट आणि यंत्रसामग्री वगळता किंवा कामाच्या कंत्राट सेवेचा (Works Contract) पुढील पुरवठा प्रदान करण्यासाठी) कार्य करार सेवा.

स्थावर मालमत्तेच्या (Immovable Property) बांधकामासाठी वस्तू आणि/किंवा सेवा जरी वैयक्तिक किंवा व्यावसायिक वापरासाठी वापरल्या जात असले तरी ITC घेता येत नाही.

• वैयक्तिक वापरासाठी वापरल्या जाणार्‍या वस्तू आणि/किंवा सेवा.

• वस्तू- हरवलेली, चोरीला गेलेली, नष्ट झालेली किंवा भेटवस्तू किंवा मोफत नमुन्यांद्वारे (Free Sample) विल्हेवाट लावलेली.

• भरणा न केल्यामुळे, कमी कर भरल्यामुळे, जास्त परतावा, ITC फसवणूक, जाणूनबुजून चुकीची विधाने, वस्तुस्थिती दडपून किंवा जप्ती आणि वस्तू जप्त केल्याच्या कारणास्तव ITC उपलब्ध होणार नाही.

• विशेष प्रकरणे: स्टँडअलोन रेस्टॉरंट फक्त 5% GST आकारतील परंतु इनपुटवर कोणत्याही ITC चा आनंद घेऊ शकत नाहीत.

कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटी (CSR) उपक्रमांवर केलेला खर्च.

हे देखील वाचा: HUF बनवून टॅक्स कशा प्रकारे वाचवाल

प्रश्न आणि उत्तरे

1. GSTR 2B पेक्षा जास्त ITC घेतला तर काय होईल?

उत्तर: GST कायद्यामधील तरतुदीनुसार फक्त GSTR 2B मधील दिसत असलेला ITC घेता येतो, त्यापेक्षा जास्त क्लेम केल्यास नोटीस येऊ शकते.

• GSTR 2B चा ITC घ्यावा कि GSTR 2A चा?

उत्तर: GST कायद्यामधील तरतुदीनुसार फक्त GSTR 2B मधील ITC घेतला पाहिजे GSTR 2A मधील नाही.

• चुकून जास्त क्लेम केलेल्या ITC चे काय करावे?

उत्तर: असा जास्त क्लेम केलेला ITC पुढील GSTR 3B मध्ये रिवर्स करावा किंवा DRC 03 फॉर्म मध्ये भरावा

• खरेदी बिलावरील GST चा ITC मिळण्यासाठी कोणती काळजी घ्यावी?

उत्तर: खरेदीचे बिल्स स्वतःकडे असावे, विक्रेत्याने GSTR1 तसेच GSTR 3B भरला असून सदर बिल आपल्या GSTR 2B मध्ये दिसत असल्याची खात्री करावी

• आपण खरेदीवर GST भरला असेल मात्र विक्रेत्याने तो GST पुढे भरला नसेल आणि त्यासंबंधी नोटीस आल्यास काय कारवाई होऊ शकते.

उत्तर: खरेदीदाराला INELIGIBLE ITC ची नोटीस पाठवून असा ITC भरण्याची  मागणी केली   जाऊ शकते.